Αυστηρά στοχευμένα επιδόματα σε όσους τα έχουν πραγματική ανάγκη με βάση εισοδηματικά κριτήρια, περικοπές των διπλών παροχών, συγκέντρωση της αρμοδιότητας βεβαίωσης και ελέγχου των επιδομάτων σε ένα υπουργείο και σύνταξη ετήσιου κοινωνικού προϋπολογισμού για όλες τις δαπάνες, τις οποίες θα ελέγχει η Βουλή, περιλαμβάνει το σχέδιο μεταρρύθμισης του συστήματος κοινωνικής προστασίας που προτείνει ο ΟΟΣΑ στην Ελλάδα.

Του Γιώργου Γάτου

Το σχέδιο-έκθεση του ΟΟΣΑ παρήγγειλε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ενόψει της αλλαγής στο καθεστώς των επιδομάτων και των παροχών που, με βάση το νέο Μνημόνιο, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τον ερχόμενο Ιούνιο και να οδηγήσει στην εξοικονόμηση περίπου 2 δισ. ευρώ (1% του ΑΕΠ) έως το 2015. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα «η πίεση για κοινωνικές δαπάνες θα αυξηθεί ως συνέπεια της επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης», όπως παραδέχεται ο ΟΟΣΑ…

Οι εντολές
Με βάση την πρώτη εκτίμηση της κατάστασης και των συστάσεων του ΟΟΣΑ προς την κυβέρνηση που δημοσιεύει η «ΗτΣ», οι δέκα εντολές έχουν ως εξής:

1 Οικοδομήστε σταδιακά ένα δίχτυ προστασίας για τις πλέον ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι, στο παρόν πλαίσιο, οι πόροι γι' αυτό το δίχτυ προστασίας ίσως χρειάζεται να μεταφερθούν από άλλους, οι οποίοι έχουν λιγότερο πιεστικές χρήσεις αλλά και από αδικαιολόγητες μεταφορές φόρου εισοδήματος.

2 Διαχωρίστε με καλύτερο τρόπο τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικής αλληλεγγύης. Χρησιμοποιείστε τις ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται από τους εργοδότες και τους εργαζομένους για τη χρηματοδότηση των συστημάτων ασφάλισης και συνδέστε με συστηματικό τρόπο τη χρήση των εσόδων από γενικούς φόρους με τους σκοπούς και τους μηχανισμούς αλληλεγγύης.

3 Ενισχύστε το σύστημα προστασίας της μακροχρόνιας ανεργίας, διατηρώντας το όριο διάρκειας των 12 μηνών και τη σημασία του ελέγχου του εισοδήματος, αλλά αυξάνοντας το ισχύον σήμερα ανώτατο εισοδηματικό όριο και αλλάζοντας την προϋπόθεση της ηλικίας με στόχο πρόσωπα που είναι σε ηλικία εργασίας και σε πραγματική ανάγκη.

4 Παράλληλα, επεξεργαστείτε τη βέλτιστη ανάπτυξη προγραμμάτων εκπαίδευσης ανέργων και της ενεργού αγοράς εργασίας.

5 Θεσπίστε ένα νέο επίδομα στέγης με εισοδηματικά κριτήρια, με σκοπό την κάλυψη μέρους του ενοικίου, που θα εξαρτάται από το μέγεθος της οικογένειας και αντικαταστήστε τα προγράμματα στέγης που διαχειρίζεται ο ΟΕΚ.

6 Δημιουργήστε ένα μοναδικό οικογενειακό επίδομα με εισοδηματικά κριτήρια χρηματοδοτούμενο από τη γενική φορολογία, διαχειριζόμενο από το υπουργείο Εργασίας και διανεμόμενο από τον ΟΓΑ με ποσά που θα εξαρτώνται από τον αριθμό των παιδιών.

«Δημιουργήστε ένα ενιαίο οικογενειακό επίδομα χρηματοδοτούμενο από τη γενική φορολογία, διοικούμενο από το υπουργείο Εργασίας και διανεμόμενο από τον OΓA, με ποσά ανάλογα με τον αριθμό παιδιών. Το επίδομα θα αντικαταστήσει τα επιδόματα για τις οικογένειες με πολλά παιδιά, το ανταποδοτικό επίδομα προς τις οικογένειες τα οποία χορηγούνται από τον OAEΔ, την οικονομική βοήθεια στις χαμηλού εισοδήματος οικογένειες με ανήλικα παιδιά που χορηγούνται από το υπουργείο Οικονομικών καθώς και το εφάπαξ επίδομα τοκετού.

7 Εξορθολογήστε τα κριτήρια του δικαιώματος για επιδόματα αναπηρίας και συντάξεις από διαφορετικούς κλάδους ασφαλιστικών κινδύνων με ένα λογικό τρόπο για όλα τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης.

8 Αρχίστε τη διαδικασία κοινωνικού διαλόγου για τη δημιουργία ενός καθολικού «ελάχιστου εισοδήματος» με βάση εισοδηματικά κριτήρια συνδεδεμένο με διευρυμένες αρμοδιότητες ελέγχου, σύμφωνα με τη λογική των δικαιωμάτων και των καθηκόντων.

9 Συνδέστε συστηματικά τη χρηματοδότηση των Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης από τα έσοδα της γενικής φορολογίας με σκοπό τον πλήρη προσδιορισμό των στόχων αλληλεγγύης και αναπτύξτε τα εργαλεία για εκτίμηση των αποτελεσμάτων.

10 Επιχορηγήστε τις συνδικαλιστικές οργανώσεις με διαφανή τρόπο, όταν τέτοιες επιχορηγήσεις δικαιολογούνται, λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

Νέες ενοποιήσεις Ταμείων
Κατάργηση κοινωνικών πόρων

Ο ΟΟΣΑ, στο πλαίσιο του εξορθολογισμού του συστήματος κοινωνικής προστασίας και της αναζήτησης πόρων εκτός του κρατικού προϋπολογισμού, «ακουμπά» και τα Ταμεία με έσοδα από κοινωνικούς πόρους. Η διπλή «οδηγία» είναι:

1. Να καταργηθεί το συντομότερο δυνατό η χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης μέσω γενικών φορολογικών εσόδων σε όλες τις περιπτώσεις που δεν δικαιολογούνται αυστηρά.

Αυτό, όπως υπογραμμίζει ο ΟΟΣΑ, «θα οδηγήσει στη σταδιακή μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων στα ταμεία που έχουν τις υψηλότερες συντάξεις και τα μεγαλύτερα αποθεματικά και στο τέλος των αποκαλούμενων κοινωνικών πόρων, ενώ τα έσοδα από τις εισπράξεις θα κατευθύνονται προς το γενικό προϋπολογισμό».

2. Να ενοποιηθούν Ταμεία που παραμένουν αυτοτελή. «Συγκεκριμένα, το ETAA και το ETAΠ-ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών τους στοιχείων, θα πρέπει να συγχωνευθούν στο IKA ή στον OAEE», υπογραμμίζεται.

Ελεγχος της απάτης μέσω ΑΜΚΑ και ΑΦΜ
«Ο έλεγχος της κατάχρησης και της απάτης δεν υποστηρίζεται από τα κατάλληλα μέσα», διαπιστώνει ο ΟΟΣΑ, τονίζοντας, μεταξύ των άλλων, ότι:

Οι κύριες παροχές για την αναπλήρωση εισοδήματος δεν είναι συνήθως συμβατές μεταξύ τους (π.χ. η λήψη διαφόρων παροχών αναπηρίας ή η λήψη μιας ασφαλιστικής παροχής και ενός επιδόματος κοινωνικής βοήθειας, όταν η ασφαλιστική παροχή είναι η ουσιαστική παροχή).

Δεν υπάρχουν ενοποιημένα ή συμβατά πληροφοριακά συστήματα για τον έλεγχο της ακρίβειας των προσωπικών δηλώσεων. Για παράδειγμα, η πραγματική λήψη μιας άλλης παροχής, ή το ύψος του εισοδήματος για τις παροχές που δίνονται με εισοδηματικά κριτήρια ελέγχεται αυτήν την περίοδο χρησιμοποιώντας τη φορολογική δήλωση, η οποία βασίζεται πρωτίστως στην προσωπική δήλωση.

Ο ΟΟΣΑ προτείνει τη χρήση, για κάθε παροχή, του ίδιου εθνικού ατομικού κωδικού (π.χ. ΑΜΚΑ και ΑΦΜ). Αλλη μέθοδος που θα διευκόλυνε είναι η χρήση ενός ενιαίου δικτύου για την εγγραφή, την εξυπηρέτηση και την πληρωμή όλων των δικαιούχων κοινωνικής προστασίας.

Προτείνει, ακόμη, τη δημιουργία ενός γραφείου κοινωνικών υποθέσεων σε κάθε δήμο ως ένα μοναδικό δίκτυο για την παροχή επιδομάτων σε χρήμα αντίθετα από τη σημερινή επικάλυψη των δομών από τις τοπικές αρχές, τα υπουργεία, τις εφορίες τους ανταποκριτές του ΟΓΑ κ.α.