Ενημέρωση

Αξιότιμο                                                                  

Κύριο Γιώργο Βερνίκο  

Πρόεδρο Ο.Κ.Ε.

Αμβροσίου Φραντζή 9, Τ.Κ. 117 43 Αθήνα

ΘΕΜΑ: Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΑΣΠΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ –ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΓΝΩΜΗΣ ΤΗΣ ΟΚΕ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

            Κύριε Πρόεδρε της ΟΚΕ. 

Αναφορικά με το εν θέματι αντικείμενο, σάς γνωρίζουμε τα παρακάτω:

Η κοινωνική ασφάλιση, και ειδικά το συνταξιοδοτικό σύστημα, αποτελεί μέτρο αξιολογήσεως της αλληλεγγύης ανάμεσα στις γενιές και της αξιοπρέπειας με την οποία μια κοινωνία αντιμετωπίζει την τρίτη ηλικία.

Ο υπολογισμός της σύνταξης που φαίνεται να επιλέγει η κυβέρνηση είναι λογικό να αποτελείται από δύο τμήματα :

α. τη βασική σύνταξη που πρέπει να επιτρέπει την αξιοπρεπή διαβίωση ενός ατόμου ανεξαρτήτως των ετών ασφάλισης και

β. την αναλογική σύνταξη που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης.

Για τη βασική σύνταξη εξεταστέα τυγχάνει και η η σύνδεση των χορηγούμενων ποσών με εισοδηματικά κριτήρια, όπως συμβαίνει π.χ. με το ΕΚΑΣ.

Επισημαίνεται πως οι όποιες παρεμβάσεις μπορούν να αφορούν μόνο το ύψος της βασικής σύνταξης και όχι την αναλογική, η οποία συνδέεται άμεσα με τις εισφορές που έχουν καταβληθεί τόσο από τους εργαζομένους όσο και από τους εργοδότες.

Ως εκ τούτου δεν επιτρέπεται περαιτέρω μείωση των καταβαλλομένων σήμερα συντάξεων, με εξαίρεση ορισμένων ελάχιστων ακραίων περιπτώσεων, στους ήδη συνταξιούχους οι οποίοι έχουν ρυθμίσει την εναπομένουσα διάρκεια της ζωής τους και δεν είναι σε θέση να αναπληρώσουν με εργασία και άλλη μείωση των συντάξεων που λαμβάνουν.

Περαιτέρω θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και το γεγονός ότι με την όποια περαιτέρω μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων και των συνταξιούχων περιορίζεται σημαντικά η αγοραστική δύναμη αυτών με άμεση επίπτωση στη κίνηση της αγοράς και των εισπραττομένων από το κράτος άμεσων και έμμεσων φόρων.

Οφείλουμε ακόμη να υπενθυμίσουμε και σε καμιά περίπτωση να μη λησμονούμε την υποχρέωση του κράτους να αποκαταστήσει τις «ζημιές» που έχουν κατά καιρούς υποστεί τα ασφαλιστικά ταμεία από την άτοκη χρησιμοποίηση των αποθεματικών τους επί σειρά ετών από τους κυβερνώντες, αλλά και από την υποχρεωτική επένδυση σε δομημένα και μη ομόλογα. Αλλά και την «τεχνητή γήρανση του πληθυσμού» με τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις που εφάρμοσε το ίδιο το κράτος και επιβάρυναν αλόγιστα τα Ταμεία.

Ευνόητο είναι ότι θεωρούμε την επικουρική ασφάλιση εντελώς ανεξάρτητη από το προαναφερθέν αναλογικό τμήμα της σύνταξης και ως εκ τούτου δεν πρέπει να ενσωματωθεί με τις ήδη καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις. Ισχύουν βέβαια και εδώ οι παρατηρήσεις της προηγουμένης παραγράφου.

Τέλος οι τυχόν μειώσεις που τελικά θα επιβληθούν λόγω της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας θα πρέπει να είναι προσωρινές και συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας και μετά την αναμενόμενη ανάκαμψη να αποκαθίστανται σταδιακά.

            Η καταβολή της οποιασδήποτε σύνταξης βασίζεται στην παραδοχή ότι υπάρχει ικανός αριθμός από οικονομικά ενεργούς πολίτες, οι οποίοι τροφοδοτούν το σύστημα των κοινωνικών ασφαλίσεων.

Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι:

α) όλοι οι εργαζόμενοι είναι ασφαλισμένοι και β) ο αριθμός των εργαζομένων βαίνει αυξανόμενος με αντίστοιχη μείωση του αριθμού των ανέργων. Έτσι, βάσει κοινής λογικής, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι το αναλογικό τμήμα της σύνταξης δεν θα συρρικνωθεί άλλο, αλλά θα μπορέσει να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα.

Για να ισχύσουν τα προαναφερθέντα εξυπακούεται ότι το δημογραφικό ισοζύγιο δεν θα είναι αρνητικό. Το ποσοστό αναπλήρωσης του πληθυσμού είναι κατ’ ελάχιστον 2.1 (δείκτης γεννητικότητας) παιδιά κατά μέσο όρο ανά γυναίκα. Η ελληνική οικογένεια γεννά 1-1,3. Το 2015 (1/1 έως 9/11) οι θάνατοι υπερτερούν των γεννήσεων κατά  24.715 άτομα!

Υπό συνθήκες λοιπόν δημογραφικής γήρανσης ειδικά τα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα από θεσμική έκφραση της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών μετατρέπονται σε θεσμική έκφραση μονόπλευρης αλληλεγγύης υπέρ των ηλικιωμένων και εις βάρος των εργαζομένων

Παρατηρείται όμως στην νομοθεσία μια ανισορροπία: η ανταποδοτικότητα της συντάξεως υπολογίζεται αποκλειστικά και μόνο ως προς τις εισφορές του ατόμου όταν ήταν εργαζόμενος και δεν λαμβάνει υπόψη την συνεισφορά του ατόμου στην ‘παραγωγή’ ανθρώπων που είναι η 1^η προϋπόθεση για την τροφοδοσία του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων.

Επομένως, ο υπολογισμός των συντάξεων θα πρέπει να τεθεί σε άλλη βάση, ώστε η ανταποδοτικότητα να αφορά τόσο στο σκέλος της συμβολής του ατόμου στην ύπαρξη ανθρώπων που θα γίνουν κοινωνικά ενεργοί πολίτες, όσο και στο σκέλος των οικονομικών του εισφορών κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου.

Η ανισορροπία αυτή έχει αρχίσει να εντοπίζεται σε αρκετά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως στην Ουγγαρία, στην Ισπανία, στην Τσεχία κ.ά., ενώ η σχετική συζήτηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ανοίξει και με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πολυτέκνων Οικογενειών (ELFAC).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ισπανία, που νομοθέτησε πρώτη προς την κατεύθυνση αυτή.

Συγκεκριμένα, η ισπανική κυβέρνηση, με μια μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού[1], χορηγεί στις γυναίκες 5% συμπληρωματική σύνταξη, εφόσον έχουν 2 παιδιά, 10% εφόσον έχουν 3 παιδιά, και 15% εφόσον έχουν τρία παιδία και άνω, αρχίζοντας από το 2016 την καταβολή του επιπλέον ποσού, μελετώντας το πρόσθετο ποσοστό που πρέπει να δίδεται για κάθε παιδί πέραν του 3^ου, κάτι το οποίο πρόκειται να ψηφισθεί σύντομα. Αυτή η πρόσθετη αποζημίωση των εργαζομένων αφορά αποκλειστικά σε συνταξιούχες μητέρες, και όχι και τους 2 γονείς. Επιπλέον, στην Ισπανία το 2012 ενέκριναν αποζημίωση αντίστοιχη 165 εργασίμων ημερών ανά παιδί, που πρόκειται να επεκταθεί σε 270 ανά παιδί μέχρι το 2018, στον γονέα (πατέρα ή μητέρα) που διακόπτει την εργασία του για την φροντίδα του τέκνου.

Γενικά, η άποψη «περισσότερα παιδιά, μεγαλύτερη σύνταξη» αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές στην Ευρώπη. Οι μητέρες που παραμένουν στο σπίτι μεγαλώνοντας παιδιά, παράγουν έργο που δεν καταγράφεται ως άμεσο οικονομικό αποτέλεσμα, ενώ το κόστος για την κοινωνία θα ήταν τεράστιο αν έπρεπε το κράτος να αναλάβει την ανατροφή των παιδιών αν δεν έμεναν στο σπίτι κάποιες μητέρες. Για το σκοπό αυτό, στην Ουγγαρία άρχισαν ήδη να τον θεωρούν ως συντάξιμο χρόνο και να χορηγείται αριθμός συνταξιοδοτικών ενσήμων στις μητέρες αυτές που ηρωικά μεγαλώνουν τα παιδιά στο σπίτι.

Η Ανωτάτη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος, που επί δεκαετίες επισημαίνει τον κίνδυνο διάλυσης του ασφαλιστικού συστήματος ως αποτέλεσμα της δημογραφικής  κατάρρευσης και της γήρανσης του πληθυσμού, θεωρεί ως επιβεβλημένα τα κάτωθι μέτρα, τόσο ως δημογραφικά κίνητρα, όσο και ως πράξη εξορθολογισμού του υπολογισμό του ανταποδοτικού σκέλους της σύνταξης:

α)         Στο ανταποδοτικό σκέλος της συντάξεως, θα υπολογίζεται πρόσθετο ποσό με βάση τα κάτωθι ποσοστά: 5% για κάθε παιδί ως και το τρίτο, 10% για το τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί. Με τον τρόπο αυτό, δίδονται κίνητρα για την συγκράτηση της δημογραφικής κατάρρευσης, και λαμβάνεται μέριμνα για την αναπλήρωση του πληθυσμού ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί η κοινωνική ασφάλιση και η αλληλεγγύη ανάμεσα στις γενιές.

β)         Όταν μια μητέρα δεν εργάζεται αλλά ανατρέφει τα παιδιά της ως και της ηλικίας των έξι (6) ετών, θα έχει την επιλογή είτε (α) να λογισθεί ο χρόνος αυτός ως συντάξιμος, είτε (β) να εισέλθει σε καθεστώς συνταξιοδοτήσεως ενωρίτερα, βάσει των ετών αυτών. Το χρονικό διάστημα θα καθορίζεται από την γέννα του πρώτου παιδιού ως ότου το τελευταίο παιδί κλείσει τα έξι (6) έτη ζωής του, μη συμπεριλαμβανομένων χρονικών διαστημάτων που κανένα από τα παιδιά δεν ανήκαν στην ηλικιακή ζώνη 0 – 6 ετών.

γ)         Τέλος, για την εργαζόμενη μητέρα, ο χρόνος ανατροφής κάθε παιδιού ως και την ηλικία των έξι ετών θα επιδοτείται με 50% πρόσθετο συντάξιμο χρόνο για κάθε παιδί, κατ’ αναλογίαν της ανωτέρω προτάσεως για τις μη εργαζόμενες μητέρες.

Οι ανωτέρω προτάσεις είναι απόλυτα συμβατές με στις συνταγματικές επιταγές για την προστασία της μητρότητας, της παιδικής ηλικίας αλλά και της ειδικής μέριμνας που οφείλει το κράτος στις πολύτεκνες οικογένειες (άρθρο 21 του Συντάγματος).

Μόνο με μέτρα που στηρίζουν την μητρότητα, την απόκτηση τέκνων και την πολύτεκνη οικογένεια, είναι δυνατόν να καταστεί βιώσιμο αλλά και δίκαιο το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.

[1] Βλ. Υπουργείο Εργασίας (http://www.seg-social.es/Internet_1/Normativa/175087#documentoPDF) (http://www.lamoncloa.gob.es/consejodeministros/referencias/documents/2015/refc20150605e_1.pdf) και FEFN (http://www.familiasnumerosas.org/notas-de-prensa/notas-de-prensa/detail/satisfaccion-tras-conocer-que-las-madres-veran-incrementada-su-pension-contributiva-por-el-numer/)

 Για την ΑΣΠΕ

     Ο Πρόεδρος                                                                              Ο Γεν. Γραμματέας               

 Βασίλειος Θεοτοκάτος                                                              Εμμανουήλ Χρυσόγελος